بی اختیاری ادرار

بی اختیاری ادرار (Urinary Incontinence) به این معنی است که نشت ادرار به طور اتفاقی در یک فرد رخ دهد. هر چند ممکن است هر شخصی دچار این مشکل شود ولی وقوع آن در افراد پیر خصوصاً بانوان شایع تر است. صحبت کردن درباره مشکلات کنترل مثانه برای بعضی باعث ایجاد احساس خجالت می شود و همین امر موجب می گردد که فرد از مطرح کردن مشکل خود و اقدام برای یافتن راه درمان آن اجتناب کند. در این مقاله ، دکتر لیلا خلیلی ، متخصص زنان و زایمان همراه شماست تا با ارائه اطلاعاتی کامل و جامع ، نگاه شما به این بیماری را دریک جهت منطقی سوق داده و در برخورداری از زندگی با کیفیت بالاتر به شما یاری رساند.

بی اختیاری ادراری چیست؟

بی اختیاری ادراری به دفع غیرارادی ادرار گفته می شود. این وضعیت می تواند در اثر ضعف عضلات مثانه یا مجرای ادراری ایجاد شود. انواع مختلفی از بی اختیاری ادراری وجود دارد، از جمله:

1. بی اختیاری استرسی: در این نوع بی اختیاری، ادرار در اثر فعالیت هایی مانند سرفه، عطسه، یا خندیدن، به طور غیرارادی نشت می کند.
2. بی اختیاری فوریتی: در این نوع بی اختیاری، فرد به طور ناگهانی و شدید احساس نیاز به ادرار می کند و قبل از رسیدن به توالت، ادرار نشت می کند.
3. بی اختیاری ترکیبی: این نوع بی اختیاری ترکیبی از بی اختیاری استرسی و فوریتی است.
4. بی اختیاری سرریز: در این نوع بی اختیاری، مثانه به طور کامل پر می شود و ادرار به طور غیرارادی نشت می کند.

بی اختیاری ادراری می تواند در هر سنی رخ دهد، اما در افراد مسن شایع تر است. عوامل مختلفی می توانند باعث بی اختیاری ادراری شوند، از جمله:

• اضافه وزن یا چاقی: اضافه وزن یا چاقی می تواند باعث فشار بر مثانه شود و خطر بی اختیاری ادراری را افزایش دهد.
• بارداری و زایمان: بارداری و زایمان می توانند باعث آسیب به عضلات مثانه یا مجرای ادراری شوند و خطر بی اختیاری ادراری را افزایش دهند.
• جراحی های لگنی: جراحی های لگنی مانند جراحی برداشتن رحم یا پروستات می توانند باعث آسیب به عضلات مثانه یا مجرای ادراری شوند و خطر بی اختیاری ادراری را افزایش دهند.
• برخی بیماری ها: برخی بیماری ها مانند دیابت، پارکینسون، و سکته مغزی می توانند باعث بی اختیاری ادراری شوند.
• برخی داروها: برخی داروها مانند داروهای ضد افسردگی و داروهای فشار خون می توانند باعث بی اختیاری ادراری شوند.

بی اختیاری ادراری می تواند تأثیر زیادی بر کیفیت زندگی افراد داشته باشد. افراد مبتلا به بی اختیاری ادراری ممکن است از رفتن به مکان های عمومی خجالت بکشند و از فعالیت های اجتماعی خودداری کنند. درمان بی اختیاری ادراری به نوع بی اختیاری و شدت آن بستگی دارد. درمان های بی اختیاری ادراری عبارتند از:

• درمان های غیر جراحی: این درمان ها شامل ورزش های کف لگن، دارو درمانی، و تغییر سبک زندگی هستند. در این روش استفاده از لیزر یک راه کار بسیار موثر در درمان بی اختیاری ادراری به شمار می رود و میتوان از آن بهره مند شد.
• درمان های جراحی: جراحی یک گزینه درمانی برای افراد مبتلا به بی اختیاری ادراری شدید است.

درمان بی اختیاری ادرار با پساری به چه صورت است؟

پساری یک وسیله پزشکی است که در داخل واژن قرار می‌گیرد و می‌تواند برای درمان بی اختیاری ادرار استفاده شود. پساری از جنس سیلیکون یا لاتکس ساخته می‌شود و در اندازه‌ها و اشکال مختلف موجود است.
درمان بی اختیاری ادرار با پساری به این صورت است که پساری به طور مستقیم بر روی مثانه فشار وارد می‌کند و از نشت ادرار جلوگیری می‌کند. پساری می‌تواند برای درمان انواع بی اختیاری ادرار، از جمله بی اختیاری استرسی، بی اختیاری فوریتی و بی اختیاری مخلوط استفاده شود.

اگر دچار بی اختیاری ادراری هستید، باید با پزشک خود مشورت کنید تا بهترین روش درمانی را برای شما تعیین کند.

چه کسانی در برابر بی اختیاری ادرار بیشتر آسیب پذیر هستند؟

این بیماری ممکن است هر فردی را به خود درگیر کند ولی گروهی که بیشتردر معرض آسیب قرار دارند شامل موارد زیر می باشد:

• زنانی که زایمان و بارداری را تجربه کرده و کف لگن آنها آسیب دیده است.
• زنانی که وارد دوره یائسگی شده اند.
• مردانی که در پروستات آنها دچار مشکلاتی است.
• افرادی که دچار مشکلات ناحیه تناسلی هستند که مجاری ادرار آنها را تحت تاثیر قرار داده است.
• افرادی که از مشکلاتی از قبیل چاقی، دیابت و یبوست رنج می برند.
• افراد سیگاری

انواع بی اختیاری ادرار

به طورکلی این بیماری به شش نوع تقسیم می شود:

1.  بی اختیاری ادرار فشاری(SUI) که در آن نشت ادرار به دلیل وارد آمدن فشار به مثانه در پی خندیدن، عطسه کردن، ورزش کردن یا بلند کردن اجسام سنگین اتفاق می افتد.
2. بی اختیاری سرریز شونده که شامل چکه کردن مستمر ادرار به دلیل ناتوانی در تخلیه کامل مثانه می باشد.
3. بی اختیاری ادرار با ضرورت دفع که درآن احساس اضطرار نیاز به دفع رخ داده و پس از آن ریزش غیر قابل کنترل ادرار رخ می دهد. 
4. بی اختیاری فانکشنال که در آن به دلیل نوعی محدودیت فیزیکی فرد نمی تواند خود را به موقع به سرویس بهداشتی برساند.
5. بی اختیاری مرکب (MUI) که در آن فرد دچار چند نوع از رایج ترین انواع این عارضه محسوب می شود.

بی اختیاری ادرار چگونه تشخیص داده می شود؟

پزشک از تست ها و آزمایشات مختلف برای تشخیص این بیماری و تعیین علت آن استفاده می کند. این روش های تشخیص شامل موارد زیر است:

• بررسی دقیق سابقه پزشکی از قبیل زمان و میزان تجربه نشت ادرار
• آزمایش فیزیکی مثل آزمایش رکتال یا لگن در زنان
• تست های تشخیصی
• تست عملکرد مثانه
• تست خون و ادرار

پزشک با استفاده از این اطلاعات بهترین دستاورد را برای درمان بیماری انتخاب می کند.

روش های درمان بی اختیاری ادرار

درمان برای این تظاهر بیماری به نوع بی اختیاری، شدت و علت پایه آن وابسته است. گاهی ترکیبی از درمان های مختلف مورد استفاده قرار می گیرد. برخی روش های درمان به شرح زیر می باشد:

 تکنیک های رفتاری

• عادت دادن مثانه در به تعویق انداختن ضرورت ادرار. هدف از این روش درمان طولانی کردن فاصله زمانی بین دفعات مراجعه به سرویس بهداشتی تا 2.5 الی 3.5 ساعت است.
• تمرین تخلیه کامل مثانه برای جلوگیری از سرریز کردن آن.
• اجتناب از نوشیدن الکل، کافئین و غذاهای اسیدی، کاهش مصرف مایعات، کاهش وزن و افزایش دادن فعالیت های فیزیکی.
• ورزش دادن عضلات کف لگن

این تکنیک خصوصاً برای SUI مفید بوده و با تقویت عضلات موثر در کنترل ادرار به رفع این مشکل کمک می کند.

 دارو  : داروهایی که عموماً در درمان بی اختیاری ادرار مورد استفاده قرار می گیرند شامل آنتی کولینرژیک، میرابگرون، بلکرهای آلفا و استروژن موضعی می باشد.

تحریک الکتریکی : در این روش الکترودها به طور موقتی در رکتوم یا واژن قرار داده شده و عضلات کف لگن را تحریک و تقویت می کنند. البته برای دستیابی به نتیجه مطلوب تکرار چندباره درمان برای یک دوره چندماهه نیاز است.

 بوتاکس : تزریق بوتاکس در عضله مثانه نیز می تواند برای افرادی که دچار بیش فعالی مثانه و بی اختیاری ادرار هستند مفید واقع شود.

جراحی  : در صورتی که روش های فوق در درمان موفق ظاهر نشود می توان از پروسیجرهای جراحی برای رفع مشکل استفاده کرد. برخی از روش های جراحی شامل موارد زیر می باشد:

• پروسیجرهای اسلینگ
• تعلیق گردن مثانه
• جراحی پرولاپس
• اسفنکتر مصنوعی ادرار

با توجه به تهاجمی بودن ماهیت فرایند جراحی، می توان عوارض جانبی از قبیل درد یا طولانی بودن دوره ریکاوری را انتظار داشت.

درمان شگفت انگیز بی اختیاری ادرار با لیزر

اولین لاین درمان عدم توانایی کنترل ادرار همانطور که پیشتر نیز اشاره شد ورزش های کگل یا محرک های الکتریکی و مغناطیسی برای تحریک عضلات کف لگن می باشد. دو نوع پروسیجر جراحی اسلینگ TOT و TVT نیز از روندهای جراحی درمان UI می باشند که طبق آمار به دست آمده از مطالعات، نتیجه 45 درصدی درمان با روش TVT در مقایسه با نتیجه 21 درصدی درمان با روش TOT، میزان تاثیرگذاری بیشتر در روش اول را نشان می دهد.

اما به جرات می توان گفت آمار به دست آمده از نتیجه درمان بی اختیاری ادرار با لیزر آماری طلایی است. در این روش درمان، تکانه یا پالس های لیزر ساطع شده در واحد میکروثانیه که به واژن انتقال داده می شوند باعث افزایش دمای کنترل شده در بافت همبند واژن می گردند. این افزایش دما تولید کلاژن را تحریک کرده و به تبع آن بافت های مخاطی و دیواره واژن محکم می شود. این فرایند بدن را تحریک می کند تا به طور طبیعی روند بازسازی بافت را ادامه داده و به این ترتیب میزان افتادگی دیواره های واژن کاهش یافته و مخاط واژن ضخیم و تقویت می شود. همه این اتفاقات مثبت نهایتاً به تقویت بیشتر مثانه و در نتیجه درمان بی اختیاری ادرار منجر می گردد.

مزایای درمان بی اختیاری ادرار با لیزر

• کوتاه بودن زمان درمان به طور میانگین 20 الی 30 دقیقه
• بی درد بودن عملیات و عدم نیاز به بستری شدن در بیمارستان
• عدم نیاز به اجرای فرایند تحت بیهوشی
• گزارشات بیماران مبنی بر بهبود کیفیت رابطه جنسی در پی محکم شدن دیواره واژن
• ادامه فرایند ترمیم طبیعی بدن برای یک دوره شش ماهه
• امکان از سر گیری فعالیت های روزمره بلافاصله بعد از تکمیل درمان
• البته لازم به ذکر است که فعالیت های جنسی و استفاده از تامپون باید به مدت چند روز تا یک هفته به تعویق انداخته شود.

نتایج حاصل از درمان بی اختیاری ادرار چه مدت بعد از درمان نمایان می شود؟

نتایج به دست آمده از یک مطالعه بر روی افرادی که بیماری آنها با روش لیزر درمانی انجام شده آمار زیر را به دست داده است:

از مجموع 51 بیمار مبتلا به SUI شدید، 45 بیمار بعد از درمان خشکی کامل یعنی بهبود صددرصد را تجربه کرده اند. تنها 6 بیمار هنوز دچار بی اختیاری ادرار متوسط بوده و در 10 نفر باقیمانده SUI در حد بسیار خفیف می باشد. خوشبختانه در هیچکدام از بیماران علائم ابتلای شدید بعد از درمان مشاهده نشده است.

از مجموع 40 بیمار مبتلا به MUI متوسط تا بسیار شدید، بعد از درمان لیزر تنها 7 بیمار بی اختیاری ادراری مرکب متوسط را گزارش داده و 33 بیمار دیگر اعلام کردند که بهبود کامل در آنها رخ داده است. آمار ادامه روند بهبود در طول دوره شش ماهه بعد از لیزر درمانی، در درصد بسیار بالایی از بیماران بسیار چشمگیر بوده است.

نکته مثبت این فرایند درمان این است که همه بیماران درمان شده به این روش آن را بعنوان یک روش درمان بدون درد و بدون عوارض جانبی یاد می کنند.

چگونه از بی اختیاری ادرار پیشگیری کنیم؟

1. این عارضه همیشه قابل پیشگیری نیست. البته می توان برای کاهش بروز خطر موارد زیر را دنبال نمود:
2. وزن خود را در سطح سالم نگه دارید.
3. ورزش های کف لگن را انجام دهید.
4. از مصرف مواد محرک مثانه از قبیل کافئین، الکل و غذاهای اسیدی خودداری کنید.
5. غذاهای پر فیبر بیشتری میل کنید تا از یبوست که یکی از عوامل بی اختیاری ادراری است جلوگیری به عمل آید.
6. سیگار نکشید و اگر سیگاری هستید برای ترک آن اقدام کنید.