آناتومی دستگاه تناسلی زنان

آناتومی دستگاه تناسلی زنان چگونه است؟ خانم دکتر لیلا خلیلی متخصص زنان و جراح زیبایی زنان در تلاش است تا سطح سواد و فرهنگ جامعه ایران را در مورد زنان و مشکلات بانوان بالا ببرد. زیرا یکی از اصلی ترین محور های یک جامعه و بنیان خانواده در دست زنان جامعه می باشد و سلامت جسمی و روحی آنها حائز اهمیت است. خانم دکتر اعتقاد دارد که برای داشتن جامعه ای موفق باید به مسائل بانوان اهمیت و توجه زیادی کرد. در راستای این هدف مقاله زیر برای آشنایی افراد با دستگاه تناسلی زنان تهیه و تنظیم گردیده است که تقدیم شما دوستان می شود.

یکی از اجزای مهم در تولید مثل و ادامه نسل بشریت دستگاه تناسلی بانوان است که از اجزای مختلفی تشکیل شده است. این اجزا در تمامی افراد یکسان است اما ممکن است مانند ظاهر هر فرد که به ژنتیک و عوامل مختلفی بستگی دارد، از هر فرد تا فرد دیگر متفاوت باشد(اط لحاظ اندازه، شکل و یا رنگ) و این مسئله نباید افراد را نگران کند. و حتی با توجه به پیشرفت علم که خانم دکتر خلیلی در این حوزه تحصیل و فعالیت می نمایند، قابل تغییر است و می توان با عمل های  زیبایی به مدل مورد نظر شخص تغییر کند. خارج از بحث زیبایی و ظاهر دستگاه تناسلی می توانیم دستگاه تناسلی را به دوبخش دسته بندی کرد. دستگاه تناسلی داخلی و دستگاه تناسلی خارجی. تصویر زیر برشی از نیم رخ بدن یک زنت، که شامل دستگاه تناسلی داخلی و خارجی می شود را نشان می دهد.

جراحی های زیبایی بر روی دستگاه تناسلی زنان

همانطور که می دانید ممکن است ظاهر ناحیه تناسلی همه بانوان ، تناسب و تقارن لازم را نداشته باشد. گاهی به طور مادرزادی مشکلاتی وجود داشته و در بعضی از موارد هم به خاطر فاکتورهای دیگر مثل روابط جنسی متعدد ، زایمان و بالا رفتن سن چنین ایراداتی در ناحیه واژینال نمود پیدا کنند. لابیاپلاستی ، واژینوپلاستی ، جراحی هودکتومی ، پرینورافی از جمله جراحی های زیبایی ناحیه تناسلی زنان هستند که هر یک به نوعی یکی از مشکلات را برطرف می نماید. در مقالات جداگانه می توانید راجع به هر فرایند ، اطلاعات بیشتری بدست آورید.

دستگاه تناسلی خارجی

به تمام اعضای دستگاه تناسلی که از بیرون قابل مشاهده باشد دستگاه تناسلی خارجی می گویند که در زیر به توضیح هر بخش آن می پردازیم.

1.وولو

تمام ساختمان دستگاه تناسلی که از خارج قابل مشاهده است از مونس پوبیس ( ناحیه ای که رشد موها آغاز شده) تا جسم پرینه( ناحیه عضلانی و چروکیده نزدیک به مقعد) را وولو می نامند. (vulva)

2. مونس پوبیس (بالشتک تناسلی)

ناحیه ی مثلثی شکل که به صورت ایستاده قابل مشاهده است  و هنگام بلوغ رشد موهای مجعد از روی آن شروع میشود. مونس پوبیس از یک بالشتک چربی و پوست تشکیل شده است . برش جراحی سزارین دقیقا از روی اولین ردیف های رویش موی این ناحیه انجام می شود.گاهی به دلیل التهاب فولیکولهای مو و حساسیت به روشهای مو زدایی  ،جوشهای تک و توک و چرکی روی آن رشد می کنند.

3. لب های بزرگ (لبیا ماژور)

دو بالشتک چربی در ۲ طرف وولو هستند که  معمولا  ۷ تا ۸ سانتی متر طول ، ۲ تا  ۳ سانتی متر عمق و ۳- ۱٫۵ سانتیمتر ضخامت دارند. قسمت خارجی آن از مو پوشیده شده اما سطح داخلی آن رویش مو وجود ندارد. ظاهر این ساختار در هر شخص متفاوت است واین اندازه ها ممکن است برای افراد مختلف متفاوت باشد.

4. لبهای کوچک (لبیا مینور)

از چین نازک بافتی و مخاطی است که در موقعیت  داخلی  تری  نسبت به  لبهای بزرگ  قرار دارند . اندازه و رنگ لبهای کوچک در افراد بسیار متفاوت بوده و گاهی نیز نا متقارن می باشد . در این موارد جای نگرانی وجود ندارد . زیرا رنگ تیره تر از پوست و عدم تقارن لبهای کوچک وولو ، کاملا طبیعی است. این ناحیه دارای اعصاب فراوانی می باشد و جراحی های مربوط به آن ، مثل لابیوپلاستی ، معمولا دردناک هستند.

     5. کلیتوریس :

عضو شهوانی اصلی در زنان است که بالای مجرای ادرار قرار دارد. در دوطرف شاخه های کلیتوریس ادامه میابد و دوسر آزاد آن  تا به مدخل واژن امتداد می یابد. طول آن بندرت از ۲ سانتی متر سانتیمتر تجاوز میکند، هنگام تحریکات جنسی طول آن افزایش پیدا می کند اما بعد از آرامش جنسی به سایز اولیه خود باز میگردد.این ناحیه گاهی در لمس ، دردناک و حساس است .

6. وستیبول :

ناحیه بادامی شکل که از خارج به پرده بکارت ( هایمن) و از داخل به واژن میرسد.دو مجرای بزرگ غدد اسکن در دو طرف آن قرار دارد و ترشحات سفید بدون رنگی از خود ترشح میکنند که نواحی مخاطی دستگاه تناسلی مونث را مرطوب نگه دارد . هنگامی که به  تخمک گذاری نزدیک می شوید به دلیل افزایش هورمون های جنسی استروژن و پروژسترون ترشحات این ناحیه افزایش میابد ومیل جنسی فرد نیز بالا میرود.

7.مجرای ادرار( منفذ پیشابراه )

دوسوم تحتانی پیشابراه درست در بالای دیواره قدامی واژن واقع است. منفذ پیشابراه یا مئاتوس در خط وسط وستیبول قرار دارد.گاهی غدد اسکن در ابتدای مجرای ادرار قرار دارند.

8. مدخل واژن و پرده بکارت :

پرده بکارت یا بقایای آن در قسمت خارجی واژن قرار دارد. ضخامت آن در افراد مختلف متفاوت است جنس آن از بافت همبند والاستیک و کلاژنی است و مدخل واژن را میپوشاند. قطر سوراخ هایمن از حد سر سوزن تا ابعادی که ورود یک یا دو انگشت را امکان پذیر میکند متغیر است. پرده بکارت بدون منفذ اختلال نادری است که هیچ گونه نفوذی به داخل واژن وجود ندارد و باعث احتباس ( عدم خروج ) خون قاعدگی می شود  و با برش جراحی باید در هایمن منفذ ایجاد کرد.بافت پرده بکارت تقریبا بدون عصب و مویرگ است و اگر هنگام نزدیکی هردو پارتنر( شریک جنسی ) آرامش کامل جسمی وروحی داشته باشند ممکن است بدون درد وخونریزی پارگی صورت گیرد.

دستگاه تناسلی “داخلی”

1. واژن :

مجرایی کاملا انعطاف پذیر و عضلانی ست که طول ان از هشت تا دوازده سانتیمتر فرق میکند و پهنای ان حدود دو و نیم سانت میباشد. واژن ، ظرفیت رشد طولی تا چندین سانتیمتر و پهنا تا دو برابر در هنگام تحریکات جنسی را داراست.دیواره واژن ، چین هایی دارد که در صورت نیاز (نزدیکی یا زایمان ) این چین ها باز شده و واژن را فراخ کرده و سپس دوباره به حالت اول بر میگردد.

عکسهای زیر مربوط به دیواره های واژن هستند که حین معاینه با اسپکلوم گرفته شده اند . به چین های دیواره واژن دقت کنید . این چین ها در حالت بسته ، بیشتر هستند و در مواقعی مثل معاینه کردن ، نزدیکی کردن و زایمان ، چین ها از هم باز می شود و پس از آن به حالت قبلی خود، جمع می شود.

وقتی یک زن ایستاده است  واژن  وی بصورت عمودی در راستای بدنش قرار ندارد بلکه قسمت فوقانی ان به سمت پایین متمایل است.

دیواره واژن  با لایه هایی پوشیده شده و دارای غدد مترشحه نیست.

لایه  داخلی واژن فوق العاده به هورمونهای تخمدان حساس میباشد و سلولهای سطحی ان خیلی ناپایدار هستند. با توجه به سن و دوره ماهیانه ساختار مخاطی غشاء داخلی تغییر میکند. این مخاط در یک زن بالغ به صورت مایعی سفید و لزج است که شامل باکتریهاست و البته سبب رطوبت و لزاجت مهبل میشود. این مایع با اسیدی نگه داشتن این محل در حفظ و نگهداری مهبل از میکروبها نقشی عمده دارد و دلیل این امر نیز اسید لاکتیک از خانوادهء همان اسیدی که در ماست نیز هست موجود در ان است.

2. رحم :

یک عضو ماهیچه ای به شکل گلابی می باشد که درون لگن در بالای مثانه و جلوی راست روده  واقع شده است.اندازه طبیعی آن حدود ۸در۵ سانتیمتر است. ارتفاع ان شش تا هشت سانتیمتر و پهنای ان سه تا چهار سانتیمتر است .وزن آن از ۷۰ تا ۱۱۰ گرم متفاوت است.

تصویر زیر ، سطح خارجی رحم را نشان میدهد:

در طی حاملگی رحم تغییرات زیادی را متحمل میشود مثلا در نه ماهگی ارتفاع ان به بیش از سی سانتیمتر میرسد و وزنش تا ۱۱۰۰ گرم می رسد!

در طول عادت-ماهیانه نیز رحم محل خود را به راحتی تغییر میدهد. ”رباطهای نرم“ تا حدی به رحم انعطاف پذیری میدهند و در همان حال ان را معلق نگه میدارند.

3. گردن رحم (سرویکس یا دهانه رحم)

رحم توسط دهانه ی  سفت و محکمی (با طول حدودا سه چهار سانت)  بسته میشود. شما میتوانید این قسمت را با انگشت خود در انتهای مهبل حس کنید.دهانه رحم در انتهای وازن دیده و لمس می شود. مجرایی ظریف از داخل  دهانه رحم می گذرد و بدین ترتیب رحم را به به واژن  متصل می کند. از طریق همین مجراست که خون قاعدگی بیرون می آید یا اسپرمها  وارد رحم می شوند.

در عکس زیر که حین معاینه با اسپکلوم گرفته شده است ، دهانه رحم ، با سوراخی در وسط (مجرای دهانه رحم) دیده می شود . در آزمایش پاپ اسمیر که جهت شناسایی زودرس سرطان دهانه رحم (سرویکس ) انجام می شود ، از این ناحیه ، نمونه گرفته می شود و به آزمایشگاه جهت بررسی ارسال می گردد.

4. لوله های فالوپ ( لوله های تخمک بر)

لوله هایی انعطاف پذیرند با درازای تقریبی ده تا چهارده سانتیمتر که قطر داخلی انها کمی بیشتر از قطر یک تار موست. این لوله ها از انتهای بالایی رحم شروع و تا تخمدانها که به صورت منگوله های متحرکی هستند ادامه میابند.

لوله های فالوپ تخمک را  از تخمدان تا رحم در برمیگیرند. همچنین این لوله ها مسیری مناسب برای عبور اسپرم به محل باروری تحصیل اطمینان از صلابت و قدرت باروری اسپرم و بالاخره حمل نطفه به سمت رحم هستند.

5. تخمدان ها :

تخمدان ها :”تخمدانها“ دو غده به اندازه دو بادام بزرگند که حدود چهار سانتیمتر بلندی و دو و نیم سانتیمتر پهنا دارند. این غدد از دو طرف توسط رباطی نازک به رحم متصل میباشند. و رباطی دیگر این غدد را به لوله های فالوپ متصل میکند.در عکس زیر ، جسم بادامی شکل و سفید رنگ ، تخمدان است.

 فعالیت تخمدانها در دوره ی خاصی از زندگی است : دوران باروری (که معمولا از ۱۴ تا ۴۵ سالگی می باشد)

  شروع این دوران بلوغ و پایان ان یائسگی است. تخمکها در یک نوع مجتمع سلولی محصور هستند که پس از طی یک دوره ای در اثر هورمونهایی که از غده هیپوفیز ترشح میشوند به رشد خود میرسند. نام این مجتمع ها ”فولیکول“ است که یک بار در هر ۲۸ روز بالغ و باز شده یک تخمک رها می کند.

موجودات زنده همگی قابلیت تولید مثل دارند و همین موضوع عامل بقای نسل آنهاست. دستگاه تناسلی به همین منظور در بدن موجودات زنده تعبیه شده است. دستگاه تناسلی تنها دستگاهی از بدن است که برای زندگی خود فرد حیاتی نیست امّا برای بقای نسل لازم است.

اسپرم توسط دستگاه تناسلی مردانه و تخمک توسط دستگاه تناسلی زنانه تولید می‌شوند. اسپرم در حین فعالیت جنسی در اثر انزال از طریق آلت مردانه وارد دستگاه تناسلی زنانه می‌شود. اسپرم در داخل واژن(یکی از اجزای دستگاه تناسلی زنان) شنا کرده و وارد رحم می‌شود و خود را به لوله‌های فالوپ یا لوله‌های رحمی می‌رساند. تخمک نیز از تخمدان زن آزاد می‌شود و وارد لوله های  رحمی (فالوپ) می شود. اسپرم و تخمک در این محل با یکدیگر برخورد می کنند. اسپرم وارد تخمک می شود و آنرا بارور می کند و لقاح حاصل می شود که نتیجه  آن تشکیل سلول تخم است که می‌تواند به یک نوزاد تبدیل شود. بنابراین همکاری مرد و زن برای تشکیل تخم و در نتیجه حامله شدن زن لازم است. زن با وجود اینکه سلول تخم را تا بزرگ شدن و تبدیل شدن به یک نوزاد کامل در درون رحم نگه می‌دارد ولی همانطور که گفته شد برای باردار شدن نیازمند اسپرم مردانه است.