کیست تخمدان

به کیسه های پر از مایع در سطح تخمدان کیست های تخمدان گفته می شود ، در صورتی که فولیکول ها در درون تخمدان دارای سایز بیشتر از 2 سانتی متر باشند ، آن کیست ،  کیست تخمدان نامیده می شود . معمولا کیست ها بی خطر بوده و پس از چند ماه از بین می روند به همین جهت بسیاری از آنها نیازی به درمان ندارند . در بیشتر مواقع ممکن است بانوان به کیست های تخمدان مبتلا باشند  ولی از وجود آن بی اطلاع بوده ، یکی از نشانه های کیست اختلالات دوره ماهانه است . کیست تخمدان معمولا خوش خیم بوده و به شکل توده های تخمدانی ظاهر می شوند ، تولید کیست ها معمولا از نسج تخمدان می باشد که از فولیکولهای سطح تخمدان نشات می گیرند . دکتر لیلا خلیلی جراح زیبایی زنان این بیماری را در میان زنان شایع می دانند ، ایشان بروز این بیماری را مختص به سن خاصی نمی دانند ، اما باروری سبب تشدید مبتلا شدن بانوان به این عارضه می شود .

مهم ترین علت ایجاد کیست تخمدان اختلال در تخمک گذاری می باشد ، علت اختلال تخمک گذاری در برخی موارد تخمدان می باشد اما زیاد بودن هورمون پرولاکتین یکی دیگر از عوامل این اختلال باشد . پرکاری و کم کاری تیروئید نیزدر اختلال هورمونی بی تاثیر نیست و می تواند یکی از عوامل کیست های تخمدانی باشد . در بانوان و دختران 14 روز پس از عادت ماهیانه  فولیکول ایجاد کننده تخمک به شکل طبیعی پاره می شود و سبب آزاد سازی تخمک می شود . تخمدان های پلی کیستیک که معمولا ساده می باشند به دلیل کیست های کوچک در ناحیه تخمدان ایجاد می شوند. در برخی از موارد کیست علاوه بر خطرناک بودن ، بدخیم نیز می باشند که نیاز است حتما بیمار به پزشک مراجعه نماید و راه های درمانی را در پیش بگیرد .

انواع کیست تخمدان :

اصولا کیست های تخمدان به شکل طبیعی رشد می کنند و پس از چند ماه از بین می روند ، معمولا کیست های تخمدانی غیر سرطانی اند ، ولی در برخی از موارد با گذشت زمان و باقی ماندن کیست ممکن است سرطانی شوند که در ذیل انواع کیست را بیان می کنیم :

کیست های درموئیدی : این کیست ها در برخی از موارد با استخوان ، چربی ، دندان و گاهی مواقع با مو ظاهر می شوند و معمولا در بانوان جوان رخ میدهد .

کیست های Cystaden oma  : این کیست ها با مایع پر شده به بخش دیواره تخمدان باقی می مانند و معمولا علت تشکیل آنها سلولهای دیواره بیرونی تخمدان می باشد .

کیست های Endomerioma : معمولا درون این کیست خون فراوانی وجود دارد و بانوان مبتلا به آندومتریوز به این نوع کیست مبتلا می شوند . آندومتویوز حالتی می باشد که دیواره داخلی رحم خارج از رحم رشد می کند .

سندرم تخمدان پلی کیستیک : این نوع از کیست به علت عدم تعادل هورمونی در شخص ظاهر می شود و مشکلات تخمک گذاری یکی از علت های ایجاد این بیماری می باشد ، اختلال شدید قاعدگی یکی دیگر از علائم این نوع کیست می باشد . سندرم تخمدان پلی کیستیک در تخمدان سبب به وجود آمدن کیست های متعدد می شود .

ویژگی کیست های فونکسیونل :

• دارای جدار نازک و صاف
• مایع درون آنها بدون نسج اضافه ای
• این کیست ها معمولا نیازی به درمان خاصی ندارد و به شکل خود به خود درمان می شود ، در برخی از موارد این کیست به دلیل بزرگ شدن با علائمی نظیر اختلال در عادت ماهانه ، درد در ناحیه زیر دل مواجه می شود .
• کیست های فونکسیونل در برخی از موارد با لکه بینی ظاهر می شوند .

عوامل تاثیر گذار در درمان کیست های فونکسیونل :

• وزن
• باردار شدن
• متاهل و یا مجرد بودن
• سن

توجه به این نکته الزامی است که اگر علایم غیر عادی در بیمار رخ دهد نیازمند این موضوع می باشد که بیمار مبتلا به کیست تخمدان جراحی انجام دهد که در ذیل به برخی از این موارد اشاره می کنیم :

• پاره شدن کیست
• درد شکمی
• درد لگنی
• خونریزی داخل شکم
• داشتن استفراغ

دکتر لیلا خلیلی متخصص زنان و زایمان بیان می کنند که کیست های تخمدان موجب می شوند که شخص در زمان مقاربت درد را تجربه کند و پس از یائسه شدن خونریزی داشته باشد . احتباس ادرار ممکن است به دلیل بزرگ بودن کیست ها رخ دهد که این امر سبب تکرار در ادرار می شود . زمانی که شخص تغییرات نبض ، احساس ضعف ، درد ناگهانی شکم ، استفراغ  داشته باشند بیانگر خونریزی داخلی کیست می باشد . اگر کیست تخمدان قبل از بلوغ رخ دهد بسیار حائز اهمیت است زیرا موجب رشد زودرس جنسی می شود علت ایجاد کیست در تخمدان هورمون استروژن می باشد . وجود کیست ها در بانوان سبب بروز صفات مردانه در آنها می شود از مانند : رشد مو در صورت و غیره .

تاثیر کیست تخمدان در بارداری :

وضع آندوکرینولوژی زن در تخمدان پلی کیستیک  بهم می خورد ،در نتیجه پرمویی و رشد موهای زائد در بانوان افزایش می یابد . اگر بانوان باردار کیست تخمدان داشته باشد دچار الیگومنوره می شود که این موجب حاملگی دشوار و سخت می شود که بیمار حتما باید تحت نظر پزشک باشد . عارضه مذکور را باید جدی گرفت زیرا علاوه بر اختلال شدید هورمونی ، سبب بیماری شبیه دیابت می شود .

نکاتی برای اشخاص که مبتلا به کیست های تخمدانی هستند :

بانوانی که عارضه نامبرده مبتلا باید علاوه بر مصرف داروهای که پزشک تجویز نموده است از انجام حرکات ورزشی نظیر دو و میدانی ، یوگا ، حرکات جهشی ، کششی پرهیز نمایند . بانوانی که مبتلا به کیست تخمدان می باشند انجام تمام حرکاتی که به لگن فشار وارد می کند باید اجتناب نمایند ، این بانوان پس از درمان هم باید با تایید پزشک به انجام این حرکات بپردازند .

توصیه های غذایی برای اشخاص

دکتر خلیلی اظهار می کنند که هیچ رژیم غذایی مضر یا مفیدی مشخص نشده جهت این بیماری اما نکات زیر را توصیه می نمایند  که بانوان انجام دهند . دکتر لیلا خلیلی متخصص زنان و زایمان به بانوان گرامی که کیست تخمدان دارند توصیه می کنند که از رژیم های غذایی غنی از گوشت قرمزو چربی که سبب افزایش مبتلا شدن به بیماری اندومتریوز می شود اجتناب شود .

عدم مصرف بیش از اندازه شیرینی جات

گنجاندن مواد غذایی دارای فیبر نظیر سبزیجات ، فلفل ، هویج ، کاهو ، کلم ، اسفناج و غیره

قبل از غذا مصرف داوری گلوکوفاژ(متفورمین) این دارو ضد دیابت می باشد .

عدم مصرف نوشابه های گازدار و نوشیدنی های صنعتی

برخی ازکیست های تخمدان را بدون استفاده از دارو نمی توان درمان نمود ، تجربیات نشان داده است که بانوانی که دیر ازدواج کرده و دیر باردار می شوند نسبت به سایر اشخاص بیشتر در معرض مبتلا شدن به کیست تخمدان می باشند .

دکتر لیلا خلیلی متخصص زنان و زایمان به زنان توصیه می کنند که  مرتب به پزشک مراجعه کنند تا در صورت وجود کیست درمان زودتر انجام شود . هم چنین ایشان توصیه می کنند که بانوان در صورت داشتن دردهای مبهم نظیر لکه بینی و دردهای مبهم لگنی و اختلال در عادت ماهانه سریعا به پزشک مراجعه نمایند زیرا این علائم از نشانه های کیست تخمدان می باشند .

لازم به ذکر است که بهترین تخمک مربوط به رنج سنی 20 تا 24 سالگی می باشد . به مادران عزیز توصیه می شود که دارای دخترانی چاق هستند ،که  علاوه بر موی اضافی و پرمویی به اختلال قادعدگی دچار هستند ، حتما فرزند خود را نزد پزشک متخصص زنان ببرند و با مشورت پزشک در صورت وجود این بیماری هر چه سریع تر به درمان آن بپردازند .

دکتر لیلا خلیلی جراح زیبایی زنان به بانوان بالای 50 سال توصیه می کنند که حتما سالی دو بار به پزشک متخصص زنان جهت چکاپ سالانه مراجعه کنند زیرا شایع ترین مشکلات خطرناک تخمدانی دراین رنج سنی می باشد .

عوارض کیست تخمدان :

• اگر این بیماری پس از یائسگی ایجاد شود امکان دارد سبب سرطان شود ، بنابراین نیاز است که معاینه لگنی همیشه و مرتب انجام شود .
• اگر کیست بزرگ باشد و سبب پیچ خوردگی تخمدان شود پارگی کیست سبب خونریزی و درد شدید داخلی شود .
• بانوان و دخترانی که به کیست های بزرگ دچار هستند معمولا در زمان عادت ماهانه با خونریزی شدیدی روبرو هستند .

درمان کیست تخمدان :

درمان کیست به شرایط مختلفی نظیر سن ، سایز کیست و نوع کیست متفاوت است مواردی که دکتر لیلا خلیلی متخصص زنان به بانوان و دخترانی که مبتلا کیست تخمدان هستند توصیه می کند :

توصیه های دکتر لیلا خلیلی :

صبور بودن :

دکتر لیلا خلیلی به متخصص زنان و نازایی به بانوان توصیه می کند که صبور باشند زیرا در مدت زمان سه ماه این بیماری ممکن است رفع شود، بنابراین ممکن است پس از گذشت سه ماه بانوان با انجام سونوگرافی و معاینه علائمی از این بیماری را مشاهده نکنند .

البته توجه به این نکته الزامی است که نوع کیست در این مورد بسیار دخیل هست ،کیست های که دارای سایز بزرگ و جامد هستند و دارای سایزبیشتر از 8 سانتی متر هستند نباید صبر کرد بلکه سریعا باید درمان شود زیرا این موارد معمولا مشکوک به سرطان هستند .

قرص های ضد بارداری :

پزشکان و متخصصان زنان بنا بر تشخیص قرص های جلوگیری از بارداری خوراکی جهت کاهش احتمال کیست جدید پس از عادت ماهانه بعدی برای بیمار تجویز نماید .

مصرف این قرص ها برای اشخاص مختلف با توجه به سن و نوع کیست بستگی دارد .

دکتر لیلا خلیلی جراح زیبایی زنان به اشخاصی که کیست بالای هشت سانتی متر دارند جراحی را توصیه می نماید .

موارد جراحی کیست تخمدان  :

مواردی را که دکتر لیلا خلیلی توصیه می کنند که بانوان مبتلا به کیست جراحی نمایند شامل موارد زیر است :

• کیست های مشکوک به بدخیمی
• کیست های بالای 8 سانتی متر
• کیست های باقی مانده و پا برجا پس از درمان
• کیست های تولید کننده پرموئی
• کیست های ایجاد کننده درد

کیست های تخمدان را می توان با جراحی افرکتومی ، هیسترکتومی  و یا با استفاده از سایر روش ها درمان نمود . دکتر خلیلی جراح زیبایی زنان توصیه می کنند که اگر کیست سرطانی باشد بهتر است با جراحی هیسترکتومی رحم به شکل کامل برداشته شود . اگر بانوان پس از یائسگی کیست تخمدان بگیرند ، به دلیل خطر بهتر است با عمل جراحی کیست برداشته شود .