افتادگی رحم یا پرولاپس، عارضه ای ست که طی آن رحم به سمت پایین کشیده می شود و فرد احساس آویزان بودن و سنگینی چیزلگن می کند، در موارد حاد می توانیم شاهد برآمدگی ای در واژن فرد باشیم که با معاینه واژینال کاملاً مشخص است. گزارش شده است که در موارد خیلی شدید رحم از واژن بیرون می آید. رحم ماهیچه ای توخالی است که در فرایند تولیدمثل یک زن نقش اساسی دارد، جنین در تمامی طول زندگی خود برای ادامه حیات خود وابسته به رحم است. رحم در بالای مثانه قرار دارد، به همین دلیل افتادگی رحم، باعث افتادگی مثانه نیز می شود که این خود سبب بی اختیاری ادرار شده و مشکلاتی را با خود به همراه خواهد آورد. رحم را عضلاتی محکم در جای خود نگه می دارند که این عضلات درر نگهداری اندام های دیگر حفره لگنی نیز نقش دارند، آسیب به این عضلات از اصلی ترین عوامل افتادگی رحم هستند که یک زن را در طول زندگی اش تهدید میکنند. زنان همواره باید با داشتن آگاهی از این امر پیشگیری کنند و مراقبت سلامتی خود باشند.
متأسفانه افتادگی رحم خود به تنهایی می تواند با افتادگی مثانه و مقعد همراه باشد، که هر کدام از آنها باعث ایجاد مشکلاتی جدی می شوند که زندگی فرد را تهدید می کنند، به همین دلیل نیاز به توجه جدی است. افتادگی رحم بحثی است که در این مقاله ، دکتر لیلا خلیلی ، متخصص زنان ، قصد توضیح کامل آن را دارد
صحبت های دکتر لیلا خلیلی در رابطه با سرطان رحم و واکسن hpv
سرطان دهانه رحم
سرطان دهانه رحم جز سرطان های شایع در بین خانم ها می باشد و می توان گفت، دومین سرطان شایع در بین خانم های ایرانی سرطان دهانه رحم است و البته تنها سرطانی می باشد که می توان با روش های مختلف از پیشرفت آن جلوگیری کرد. در خانم هایی که بالای 30 سال هستند و یا حتی خانم هایی که زیر 30 سال هستند، اما دهانه رحم آن ها زخم باشد، عفونت مکرر و یا روابط جنسی مشکوک داشته باشند، لازم است hpv بیمار بررسی شود، تا بهترین روش درمان انتخاب شود. معمولا با یک عمل جراحی سبک تنها در 20 دقیقه، قسمت مورد نظر برداشته می شود.
در صورت عدم مراجعه و توجه به ویزیت ها و کنترل های دوره ای نزد متخصص زنان به مرور زمان hpv سرطان دهانه رحم را نتیجه می دهد و لازم است درمان هایی مثل شیمی درمانی و پرتو درمانی همراه با عوارض بسیار انجام شود . دکتر لیلا خیلی به بیماران عزیز توصیه می کنند، اگر خانم ها در سن بالای 30 سال هستند حتما از پزشک در خواست تست hpv داشته باشند. در خانم های پایین 30 سال نیز توجه به بهداشت جنسی و استفاده از واکسن توصیه می شود.
علل افتادگی رحم
یکی از دلایل افتادگی رحم که بسیار شایع نیز می باشد، زایمان های متعدد است، درر هنگام زایمان فشار زیادی به رحم وارد می شود، از طرفی زایمان های سختی که سر جنین بسیار بزرگ باشد، این موضوع را تشدید می کند، به علت زور زدن زیاد در زایمان ره عضلات نگهدارنده رحم فشار می آید و یا زایمان های متعدد و تحمل وزنی سنگین به صورت پی در پی برای عضلات نگهدارنده رحم ممکن است در طول سالیان باعث ایجاد مشکلاتی شود.
یکی دیگر از عوامل افتادگی رحم، یبوست می باشد، خوردن مواد غذایی ای که باعث یبس شدن فرد شود، نیاز به زور زیاد هنگام تخلیه دارد که اگر در طول زمان درمان نشود، با گذشت زمان به عضلات نگهدارنده رحم و مثانه آسیب وارد می کند. سرفه های طولانی مدت و مزمن که سالیان سال با شخص همراه است، می تواند به عضلات کلیدی رحم که ان را سرپا نگه داشته اند آسیب وارد کند و باعث بی اختیاری ادرار و شل شدن رحم شود.
افرادی که دچار چاقی زیادی بوده اند و وزن خودر ا کاهش داده اند نیز بسیار مستعد افتادگی رحم و مثانه هستند. در برخی از بانوان عضلات به صورت ژنتیک بسیار قوی هستند و هیچ گونه مشکلی برای فرد ایجاد نمی کنند، مثلا زنانی را می توانیم ببینیم که با زایمان های زیاد، دچار هیچ عارضه ای که به دنبال زایمان های ایجاد شوند نشده است، اما گروهی از زنان حتی با زایمان یک فرزند نیز دچار مشکلاتی همچون بی اختیاری ادرار و افتادگی رحم شده اند. پس در اینجا بحثی که پیش می آید این است که فرد از لحاظ ژنتیکی دارای عضلات ضعیف نگهدارنده رحم است. پس دختران و زنان باید فامیل خود را بررسی کنند تا متوجه این موضوع شوند، سپس به دنبال تقویت این عضلات با ورزش های گوناگون که در این مقاله توضیح داده ایم باشند.
از مشکل سازترین دوره های زندگی زنان، دوره یائسگی می باشد، این دوره با کاهش هورمون استروژن و یا همان هورمون زنانه باعث ایجاد مشکلاتی می شود که یکی از آن ها با گذشت زمان افتادگی رحم و مثانه می باشد. پس از کاهش هورمون زنانه استروژن، اجزای دستگاه تناسلی زنان رو به پیری می رود که باید از این روند با مصرف هورمون زنانه استروژن زیر نظر پزشک جلوگیری کرد، اگر فرد زایمان های متعددی نیز تجربه کرده باشد، تأثیر هورمون استروژن در افتادگی رحم بیشتر است، زیرا اینگونه افراد بیشتر مستعد افتادگی رحم هستند.
گذشت زمان و پیری، از عواملی هستند که می توانند کم کم عضلات کف لگن فرد را ضعیف کنند و باعث افتادگی رحم شوند، اما این روند در صورتیکه در دوره ی توانایی فرد با ورزش، عضلات کف لگن خود را تقویت کرده باشد و زایمان های کمی نیز داشته باشد، بسیار خفیف روی می دهد. خشکی واژن از مواردی ست که به مرور زمان باعث ضعیف کردن واژن می شود همچنین عواملی که باعث ایجاد خشکی واژن می شوند اغلب می توانند عضلات کف لگن را ضعیف کنند، مانند یائسگی که بیشترین و مهمترین دلیل خشکی واژن است. برخی از بانوان ممکن است در طول زندگی خود دچار سوانحی شوند که باعث آسیب جدی به رحم آن ها شود و یا ضربه شدیدی به حفره لگنی آن ها وارد شود که نیاز به پیگیری و درمان جدی است. این گونه افراد ممکن است در هر سنی که باشند دچار عوارض پس از افتادگی رحم شوند.
عوارض افتادگی رحم
افتادگی رحم، عوارضی دارد که بر حسب شدت افتادگی رحم، مشخص می شود. از مهمترین مشکلاتی که افتادگی رحم ایجاد می کند افتادگی مثانه است؛ افتادگی مثانه سبب بی اختیاری ادرار می شود، هرچند که شدت بی اختیاری ادرار ناشی از افتادگی مثانه می تواند شدت گوناگونی داشته باشد ولی در برخی موارد ممکن است این افتادگی به حدی برسد که فرد دچار بی اختیاری ادرار کامل شود و بخشی از این اندام از کانال واژن پس از معاینه واژینال مشخص شود.
از مشکلات دیگری که این ناحیه را تهدید می کند،ابتلا به انواع عفونت است. رحم در حالت افتاده بیشتر مستعد درگیر عفونت های مختلف است تا وقتیکه در حالت طبیعی خود باشد، عفونت ها خود سبب مشکلاتی دیگر می شوند که هر چه قدر هم شما آن ها را درمان کنید به علت درمان نشدن منشأ مشکل، درمان نخواهند شد. پس بهتر است به درمان افتادگی رحم بپردازید تا مشکلات و عوارضی که در پی آن ایجاد می شوند نیز درمان شوند.
زخم دهانه رحم از عوارضی ست که در پی افتادگی رحم ایجاد می شود، زخم دهانه رحم باعث سوزش و خونریزی در مواقع مختلف می شود، اگر زخم دهانه رحم درمان نشود، می تواند باعث ایجاد مشکلات حادی می شود که درمانشان به نسبت سخت تر است. به علت افتادن رحم و قرار داشتن مثانه در پایین آن، در موارد حاد ممکن است که این افتادگی رحم باعث بسته شدن و یا به عبارتی باعث انسداد بخشی از مسیرهای تخلیه ادرار شود، که این باعث مشکلاتی در مثانه شده و اگر ادرار تخلیه نشود، به کلیه بازگشته و سبب عفونت در کلیه می شود.
علائم افتادگی رحم
قطعا یکی از مشکلاتی که همیشه در پی خواندن مقاله های بیماری های مختلف ایجاد می شود این است که افراد به تلقین می کنند که این بیماری و عارضه را دارند در حالیکه اغلب بیماری های اینچنینی خود دارای علامت های به خصوص خود هستند که نیاز به بررسی بیشتر دارند. گفتیم که اگر افتادگی رحم از حدی بیشتر شود با معاینه واژینال کاملاً مشهود است. وقتی رحم دچار افتادگی می شود فرد احساس می کند چیزی درون واژنش است، که این حس یک حس دائمی ست که با گذر زمان ممکن است تشدید شود. عفونت های زیاد و مزمن، از دیگر نشانه های افتادگی واژن هستند.
عموما افرادی که دارای افتادگی رحم هستند، به مرور زمان می توانند احساس سنگینی در ناحیه شکم خود کنند، از طرفی در بعضی مواقع آن ها احساس می کنند چیزی در شکمشان آویزان است. احساس خارج شدن چیزی بزرگ از واژن و یا نشستن بر روی جسمی بزرگ که به واژن فشار می اورد نیز از علائم افتادگی رحم هست. افتادگی رحم سبب افزایش خونریزی دوره ی ماهیانه می شود و از طرفی می تواند سبب درد در هنگام رابطه جنسی شود.
اغلب افرادی که دچار افتادگی رحم هستند، اغلب موارد احساس درد بدی در کمر و پشت خود می کنند، به همین دلیل باید دردهای مداوم در ناحیه را پیشگیری کرد تا علت مشخص شود.
بی اختیاری ادرار هنگام سرفه کردن، عطسه و یا خندیدن می تواند از علائم افتادگی رحم باشد. هر چند که قطعا دلیل آن ها را می توانیم بی اختیاری ادرار بنامیم ولی از عوامل تأثیرگذار در این موضوع است.
گاهی فرد احساس ادرار دارد ولی قادر به تخلیه آن نیست، ممکن است رحم افتاده سبب انسداد بخشی از مسیر تخلیه ادرار شده باشد. خونریزی در هنگام رابطه جنسی می تواند از علائم زخم دهانه رحم باشد که افتادگی رحم مسبب آن است. گاهی بدون هیچ دلیلی نیز فرد می تواند شاهد خونریزی از کانال واژن باشد و یا افزایش ترشحات واژن از علائم غیر طبیعی و نیاز به بررسی است.
پیشگیری از افتادگی رحم
گفتیم که یکی از دلایل افتادگی رحم می تواند انجام کارهای سنگین باشد که به مرور زمان باعث افتادگی رحم شود، بانوان باید بدانند که بلند کردن اجسام سنگین می تواند باعث اعمال فشار زیادی بر ناحیه رحم و اندام های حفره لگن شوند. به همین دلیل در بلند کردن اجسام سنگین باید محدودیتی برای خود قائل شوید. از دیگر و مهمترین دلایل افتادگی رحم، هنگام زایمان های طبیعی است، به خصوص در مواردی که سر بچه بسیار بزرگ است و به اصطلاح، فرد زایمان سختی دارد. در این موارد یک متخصص زنان می تواند به شما کمک کند و این مورد را پیش بینی کرده تا فرد اقدام به سزارین کند نه زایمان طبیعی .
اضافه وزن های شدید به مرور سبب پایین رفتن رحم نسبت به حالت طبیعی آن می شود، به همین دلیل کنترل وزن، از مهمترین مسائلی ست که می تواند در سلامتی فرد نقش بسزایی داشته باشد.
از دیگر دلایل افتادگی رحم، ضعیف شدن عضلات نگهدارنده آن است که بر اثر مسائل مختلف از جمله پیری ،با انجام ورزش های گوناگون می توان این عضلات را تقویت نمود.
ورزش کگل از ورزش هایی ست که انجام آن بسیار مؤثر است، نه تنها به کمک آن می توان عضلات کف لگن را تقویت نمود بلکه می توان از گشاد شدن واژن، افتادگی رحم و مثانه نیز جلوگیری نمود.
ورزش کگل
ورزش کگل، ورزشی ست که می توانید در همه حالت آن را انجام بدید اما در ابتدا اگر با توجه به توضیحاتی که خواهیم داد، متوجه بشید که این ورزش را بلد نیستید می توانید به صورت طاق باز یا در حالتیکه که روی صندلی ای با تکیه گاه صاف و عمود بر نشیمن گاه خودش است، بنشینید. سپس تصور کنید ادرار دارید و می خواهید مانع از خروج آن شوید، در حالت طبیعی با انقباض ماهیچه های خود مانع از خروج ادرار می شوید. سپس احساس کنید می خواهید از خروج غیر ارادی مدفوع خود جلوگیری کنید، کنترل آن به کمک انقباض ماهیچه های مقعد صورت میگیرد. با اینکار شما می توانید انقباض ماهیچه های مقعد را تمرین کنید.
سپس سعی کنید هر دوی این ها را با هم تمرین کنید و سعی به کنترل خود کنید. اگر باز هم این توضیحات کافی نبود، در هنگام ادرار و مدفوع در دستشویی اقدام به انجام این تمرینات کنید.
پس از یادگیری کامل می توانید در هر حالتی اقدام به انجام این تمرینات کنید، حتی هنگام راه رفتن در محل کار و سایر فعالیت ها.
تشخیص افتادگی رحم
- معاینه واژینال
- معاینه لگن
- سونوگرافی
- سی تی اسکن
- پاپ اسمیر
- بیوپسی آندومترو پیلوگرافی
- تست ادرار
- هیستوسالپنگوگرافی
درمان افتادگی رحم
افتادگی رحم به کمک روش های گوناگونی درمان می شود. اگر افتادگی رحم شما خفیف می باشد می توانید با انجام ورزش های تقویت کننده عضلات نگهدارنده رحم همچون ورزش کگل، فرد اقدام به درمان خود کند. استفاده از روش کاربردی و مؤثری که امروزه بسیار خواهان و طرفدار پیدا کرده است، استفاده از پساری های مختلف برای بالابردن رحم است، پساری ها در رفع علائم افتادگی رحم بسیار مؤثر هستند که با مرور زمان اثرشان را به طور کامل نشان می دهند ولی اگر فرد خیلی عجله داشته باشد باید جراحی رحم انجام دهد. پساری ها باید چهار الی شش ماه یکبار تعویض شوند و قرار دادن آن ها نیاز به جراحی ندارد.
هیسترکتومی از جراحی هایی است که رحم طی آن خارج می شود، این کار خود عوارض خودش را دارد که اصلا توصیه نمی شود مگر مواقعی که فرد مجبور به انجام آن شود.
لیزر درمانی در رفع افتادگی رحم در مراحل اولیه بسیار کمک کننده میتواند باشد. اگر فرد دچار یائسگی شده باشد برای بهبود شرایط ایجاد شده، به فرد مصرف قرص های استروژنی و یا هورمون درمانی توصیه می شود، این موضوع در کنار روش های درمانی دیگر بسیار مؤثر می باشد.
سؤالات رایج در مورد افتادگی رحم
آیا بدون انجام جراحی می توان آن را درمان نمود؟
بله درمان افتادگی رحم در مواقع خفیف می تواند بدون انجام جراحی درمان شود.
از کجا بفهمیم دچار افتادگی رحم شده ایم؟
بهتر است در مقاله افتادگی رحم بخش علائم افتادگی رحم را به طور کامل مطالعه نمایید.
آیا دلیل بی اختیاری ادرار می تواند افتادگی رحم باشد؟
بله در اکثر موارد بی اختیاری ادرار ناشی از عطسه و سرفه و خندیدن همزمان با افتادگی رحم است. آیا با معاینه واژن مشخص می شود؟بله، در بسیاری از موارد معاینه کافیست .
